A wiecie, że w Krakowie mamy miasto w mieście? W sumie to nawet nie jedno! Istniejące od 1335 miasto Kazimierz zostało decyzją z 1792 (w rzeczywistości osiem lat później niż decyzja) wcielone do Krakowa. W 1495 roku na terenie części miasta (dawnej wsi Bawół) Olbracht ustanowił miasto Żydowskie. Więc tak właściwie to mamy miasto w mieście a w tym mieście jeszcze jedno miasto! :) Społeczność Żydowska mieszkała tutaj i rozwijała się wiele wieków, stając się ważnym ośrodkiem kultury, sztuki, myśli, handlu itd. Co zostało do dzisiaj z przestrzeni urbanistycznej? Całkiem sporo. Choć nie łatwo było przetrwać…
Dla każdej społeczności żydowskiej najważniejszym obiektem jest – mykwa! Według Halachy gmina, która nie ma swojej mykwy nie może być uznana nawet za wspólnotę. Co to mykwa? Ano budynek do obmyć rytualnych osób praktykujących (lub przyjmujących) judaizm ale i przedmiotów, by stały się koszerne. Na krakowskim Kazimierzy mykw było sporo...

A wiecie, że w Krakowie smoki z całego świata co roku zlatują na imprezowy weekend? W czerwcu, już 21 raz Teatr Groteska organizuje Wielką Paradę Smoków. Przecież Kraków to smocze miasto jak nic! W 2000 roku do Krakowa zaprosił smoki z całego świata dyrektor teatru Groteska Adolf Weltschek. I tak rokrocznie (z przerwą, którą zaraza wymusiła) gady do Krakowa się zlatują, by wpaść na kawę do Wawelskiego :) W sobotę głównym wydarzeniem jest spektakl światło-muzyka. W zakolu Wisły u stóp Wawelu, smoki brykają i na wodzie i na lądzie i w powietrzu. W sumie kto smokom smoczyć zabroni! A w niedzielę spod Wawelu (właściwie u wylotu Grodzkiej) rusza parada smocza na Rynek. Gwarnie, tanecznie, muzycznie, kolorowo, smoczo! Bo smoki fajne są… A ten wawelski miły dodatkowo – zaprasza kolegów i krewniaków w Krakowa. A co… :)  

A wiecie, że w Krakowie „pluszaki milusie” na smyczy łażą?

Artystyczna dusza absolwentki ASP i absolwent poważnie brzmiącej zootechniki na krakowskiej Rolniczej. Jak połączyć tak pozornie skrajne pasje? Zakładając gospodarstwo i hodowlę najcudowniejszych i najbardziej fotogenicznych zwierzaków świata!!! :)

Mini ZOO w gospodarstwie Jeziorkowo… Nie wiem czy to dobra nazwa. ZOO mnie się kojarzy z klatkami i pozamykanymi zwierzętami - a tu luzem sobie łażą otwarte na to by zaprzyjaźnić się z odwiedzającymi! Są oczywiście fantastyczne psiaki (i duże i maleńkie) i kot – rudzielec pręży grzbiet, świnki w dwu różnych wersjach kolorystycznych, baranki i owieczki wespół z kózkami, drób wszelakiej maści i kolorytu… No i oczywiście całe  stado alpak... 

A wiecie, że w Krakowie to mamy taki Krucyfiks, który do fryzjera chadzał?

To znaczy obecnie w Krakowie... Bo cystersi osiedlili się w 1222 w podkrakowskiej wsi Mogiła, która dopiero wiele, wiele wieków później do Krakowa została włączona. W sumie osiedlenie zgodne z preferencjami zakonu, w którym nowe fundacje preferowano zakładać na wsiach. Nie bez przyczyny Mogiła szybko stała się miejscem pielgrzymek. W bazylice znalazła swoje miejsce nie tylko cudami słynąca figura Ukrzyżowanego. W opactwie (co nie dziwi przy tak wielowiekowej historii miejsca) jest też sporo relikwii. Między innymi, nie potwierdzone chyba, relikwie Drzewa Krzyża. Obecna bazylika odbudowana została barokowo po pożarze na początku XVIII wieku ale metryczkę świątynia posiada XIII wieczną. W absydzie – XV wieczny poliptyk z figurą Matki Bożej z Dzieciątkiem w części głównej. Można tu także zobaczyć prace Samostrzelnika, można posłuchać zupełnie niczego sobie, 36- głosowych organów kościelnych...

A wiecie, że w Krakowie jest smok wawelski i jego… partnerka życiowa?
W Krakowie są dwa pomniki smocze. Pierwszy Bronisława Chromego – smok pełną gębą. Mocarny, męski, respekt budzi :) To mężczyzna w sile wieku. W tym roku kończy dokładnie 50 lat!!!
Początkowo pomnik miał stać na Krakowskim Kazimierzu a dokładniej na Placu Wolnica. Ale ostatecznie zdecydowano, że pod Wawelem będzie mu wygodniej. Gdy już uzgodniono, że u stóp Wawelu – pomysł padł by może w Wiśle. Ale… Raz już pękł od wód wiślanych – i wystarczy! Istniało zagrożenie, że brodzący po kolana pomnik będzie szybko korodował a konserwacja obiektu cokolwiek trudna byłaby w wodzie. Poza tym fale wiślana wówczas do najczystszych nie należały – a poważny smok oblepiony śmieciuszkami to słaby pomysł. Ostatecznie stanął na głazie tuż przed swoim domem (Smoczą Jamą). Rok później zainstalowano mu ognistą naturę. Smok zaczął zionąć żywym ogniem. I tak gad stoi sobie i rozgląda się swoimi siedmioma głowami...

A wiecie, że w Krakowie mamy „Koronę szczytów”?

No ok ok... Te szczyty, to kopce w liczbie cztery i pół – ale zawsze to jakieś wzniesienia...

Najstarszy to Kopiec Kraka. Tylko 16 – metrowy ale na wzgórzu Lasoty – wiec wrażenie robi :) Długosz (Kadłubek też) uważał, że pochowany tam jest Krak – założyciel Krakowa, smokobójca i ojciec Wandy oraz Libuszy. Podobno lud Krakowa sypiąc go przynosił ziemię w rękawach (dlaczego akurat tak – nie pojmę...) stąd do dzisiaj obchodzone tam święto Rękawki. Tak naprawdę nazwa święta raczej od słowa raka – czyli grób, pochodzi. Sam kopiec to solidna konstrukcja. Słup a wokół niego wyplatane przegrody z ubitą ziemią. Więc raczej żaden spontan a przemyślan koncepcja i wykonanie. Na temat tego – co to właściwie jest? – teorii co najmniej kilka. Bo to jedni uważają, że grobowiec jakiś celtycki, inni że tak pomiędzy VII a X wiekiem po prostu usypany, jeszcze inni widzą w nim nordyckie lub scytyjskie pochodzenie. Badania archeologiczne dały sporo znalezisk (np. kultury łużyckiej), z czego większość pewnie przywleczonych z glebą w trakcie sypania... Samego Kraka – nie znaleźli. Znaleźli za to korzenie kilkusetletniego dębu – ściętego co ważne. Podobno było to miejsce kultu przedchrześcijańskiego. Ładnie tu. Widok prima sort. Azymut z kopcem Wandy fajny – tak na wschód i zachód słońca. No i świadomość tego dębu... No nie dziwię się, że od jakiegoś czasu tu właśnie zbierają się ludzie obchodzący w sposób tradycyjny Kupalnockę...

A wiecie, że w Krakowie to mamy dwa biskupstwa?

Kiedyś wieś podkrakowska, obecnie dzielnica Krakowa – Tyniec. Właściwie słynie głównie z opactwa benedyktynów, którzy w XI wieku postanowili sobie tutaj właśnie zamieszkać. I choć historia Tyńca znacznie wcześniejszych czasów sięga to od momentu osiedlenia się tu mnichów – Tyniec cokolwiek słynny się zrobił. Burzliwe dzieje opactwo przechodziło. Teren trudny, przygraniczny, a i do Krakowa blisko było... No na linii strzału się benedyktyni osiedlili... Co nie przeszkadzało im pędzić życie religijne, kulturowe, naukowe... A i gospodarcze nienajgorsze, bo w XV wieku byli jednym z najbogatszych opactw na ziemiach polskich. Świątynia opactwa (barokowa, choć ślady wcześniejszych się zachowały) dedykowana jest św. Piotrowi i Pawłowi – stąd herb benedyktynów tynieckich to na tarczy w polu czerwonym, dwa klucze w krzyż i miecz (atrybuty hagiograficzne dwóch świętych patronów). XIX wiek dla benedyktynów okazał się dość trudny. Powrócili do Tyńca dopiero w 1939 roku – po 123 latach... Teraz – kwitnie! Prowadzone prace konserwatorskie przywracają coraz pełniej niekwestionowany blask tego miejsca.

No a co z tym biskupstwem? Ano w XIX wieku opactwo zostało zlikwidowane decyzją władz austriackich ...

A wiecie, że w Krakowie porozsypywały się szopki, betlejemki i inne jasełka?

W sumie nic dziwnego, okres świąteczny przecież. I nic dziwnego też, że we wszystkich kościołach w ramach dekoracji – mniej lub bardziej tradycyjne, mniej lub bardziej zaangażowane, mniej lub bardziej estetyczne – szopki się instaluje. Podobno w Krakowie najpiękniejsza jest u bernardynów (ale, że umiarkowanie te instytucje szacunkiem darzę – pominę. Ostatecznie subiektywnie kultury podglądam ;) ). Jak kto ciekawy – niech przyjdzie i zobaczy. Taki spacer... Swoją drogą spacer szlakiem „kościelnych” szopek krakowskich może się okazać sporą wyprawą. Mamy w Krakowie daleko ponad 150 świątyń!

Od lat duże zainteresowanie wzbudzała szopka u kapucynów. Bo i warta zobaczenia! Sama betlejemka u stóp grodu Kraka (tak gdzieś niedaleko bramy Floriańskiej... ;) ). A wokół... Krakowiacy w strojach podkrakowskich wsi wywijają – krakowiaka chyba. A przed stajenką w tańcu jakimś (chocholim prawie bo cały czas w kółko...) i papież, i o. Pio, i Kościuszko na koniu, i Sobieski (też konno). Nawet jakiś dziwny gość zawitał – bo w miejsce św. Mikołaja (tego z Bari) pojawił się krasnal uzurpator - też czasem Mikołajem zwany. No i aniołowie fruwają, i gwiazda też podryguje. Kiedyś dodatkową atrakcją była możliwość spotkania brata Józia - zakrystiana (persona znana w Krakowie była z licznych dykteryjek, które o nim krążyły). Gdy dzieci gromadziły się przy szopce – dla podniesienia atrakcyjności – miał zwyczaj robić śnieg, z góry sypiąc proszek ixi... Po „spektaklu” zbierał proszek odkurzaczem i... da capo! Aromat w całym kościele był niepowtarzalny!!!

A wiecie, że w Krakowie można na kawę do Smoka wpaść?

Jak to z tym smokiem wawelskim, całożercą było – wiadomo! Zamieszkiwał grotę u stóp Wawelu i chrupał na śniadanie okoliczne dziewice. Aż się Krakowi zaczęło nie kalkulować i ogłosił przetarg na zgładzenie smoka. Słabo szło, dopóki szewczyk przechera (a może po prostu kreatywny był ;) ) nie wypchał siarką barana. Smok łyknął go w dobrej wierze a potem miał taką zgagę, że aż pękł… Ot cała historia :)

A jak z tym smokiem naprawdę było? Samą legendę wymyślił prawdopodobnie Wincenty Kadłubek. Ale opowieści o smokach pojawiają się o wiele, wiele wcześniej. Jeden z pierwszych opisów smoka datujemy na V w. p.n.e. W wielu kulturach uważany był za zwierzę rzeczywiście istniejące. Najczęściej przedstawia się go jako stwora pokrytego łuską z psim, lisim lub jaszczurczym pyskiem, ogromnym ogonem zakończonym kolcem jadowym, ze skrzydłami nietoperza oraz szponami. Według Alberta Wielkiego smoki rodziły się w Nubii. Zaś św. Hieronim uważał, że Etiopczycy żywią się ich mięsem. A ten Wawelski? ...

A wiecie, że w Krakowie jest Srebrna Góra?

To znaczy nie jest par excellence srebrna ale urok ma iście szlachetny! Na jej szczycie erem kamedułów. Dzisiaj w ramach niedzielnego spaceru pognało mnie tam. Ostatnio byłam tu jakieś ponad trzy miesiące temu w ramach zakończenia projektu (tzn. jego działań terenowych). Do środka oczywiście wszedł tylko kolega by zrobić robotę, ja karnie (w znaczeniu posłusznie) czekałam przy furcie. Do eremu wejść kobiety mogą tylko kilka razy w roku. I warto się w któryś termin wstrzelić bo piękny jest.

Erem Srebrnej Góry na krakowskich Bielanach jest najstarszą kamedulską fundacją na ziemiach polskich. Kameduli sprowadzeni i osadzeni tu zostali w 1604 roku przez Mikołaja Wolskiego – marszałka koronnego. Wolski dokonał jej jako akt zadośćuczynienia za swoje grzechy – taka to była koncepcja. Chyba mocno nabroił skoro erem jako jeden z nielicznych (tylko dwa są czynne w Polsce do dzisiaj) działa nadal...